Kedilerde FIP (Feline Infectious Peritonitis) Hakkında Her Şey

FIP Nedir?

FIP (Feline Infectious Peritonitis), kedilerde görülen ve mutasyona uğramış kedi koronavirüsünün (FCoV) neden olduğu ölümcül bir viral hastalıktır.Normalde zararsız olan bu virüs, bağırsaklarda sessizce bulunur; ancak bazı durumlarda virüs genetik olarak değişir ve bağışıklık sistemini hedef alır. Bu mutasyon sonucunda virüs, vücuttaki bağışıklık hücrelerinin içine girip onları yok eder, sistemik bir iltihabi reaksiyona yol açar — bu tablo FIP olarak adlandırılır.

Yani her koronavirüs taşıyan kedi FIP olmaz, ancak FIP olan her kedi mutlaka bir koronavirüs enfeksiyonuna maruz kalmıştır.

Temel Tanım:

• Etken: Feline Coronavirus (FCoV)

• Hastalığın aktif formu: Feline Infectious Peritonitis Virus (FIPV)

• Etki alanı: Karın zarı, göğüs boşluğu, beyin, gözler, karaciğer, böbrek ve lenf sistemleri

• Bulaş yolu: Dışkı, tükürük, ortak kum kabı veya mama kapları aracılığıyla

• Ölümcüllük oranı: %80–90 (tedavi edilmediğinde)

FIP, her yaşta görülebilse de, özellikle 1–3 yaş arası genç kedilerde ve bağışıklığı baskılanmış yaşlı kedilerde daha sık görülür.

Son yıllarda, antiviral tedavi ajanlarının (özellikle GS-441524 ve benzeri moleküller) kullanıma girmesiyle FIP artık tamamen “çaresiz” bir hastalık olmaktan çıkmıştır. Ancak erken teşhis hâlâ yaşam şansını belirleyen en kritik faktördür.

FIP Hastalığının Türleri

FIP iki ana klinik formda görülür: Islak (Effusive) ve Kuru (Non-Effusive) form.Her iki form da aynı virüsten kaynaklanır, ancak bağışıklık yanıtının tipi hastalığın seyrini belirler.

1. Islak (Effusive) FIP

Bu formda, virüs vücut damarlarını çevreleyen dokularda ciddi iltihap oluşturur. Damar geçirgenliği artar ve göğüs (plevra) veya karın boşluğunda (periton) sıvı birikir.Sıvı birikimi sonucu karnın şişmesi, nefes darlığı ve halsizlik gözlenir.

Belirgin Özellikleri:

• Karında belirgin şişlik (asites)

• Nefes almada zorluk

• Ateş, kilo kaybı ve iştahsızlık

• Göğüs boşluğunda sıvı birikmesi sonucu hırıltılı solunum

Hastalık genellikle hızlı ilerler. 2–4 hafta içinde ölümcül seyredebilir. Ancak erken tanı ve antiviral tedaviyle bu süre uzatılabilir, hatta tamamen iyileşme sağlanabilir.

2. Kuru (Non-Effusive) FIP

Bu formda sıvı birikimi yoktur; ancak virüs, organlarda iltihap ve doku dejenerasyonu oluşturur.Hastalık yavaş seyreder, belirtiler daha sinsi gelişir.

Belirgin Özellikleri:

• Gözlerde kızarıklık, bulanıklık, görme kaybı

• Koordinasyon bozukluğu, arka bacak güçsüzlüğü

• Depresyon, iştahsızlık, tüylerde matlaşma

• Karaciğer ve böbrek hasarı belirtileri

Kuru form, özellikle sinir sistemi ve gözleri etkilediği için tedavi süreci daha uzun ve karmaşıktır.Bazı kedilerde iki form birlikte de görülebilir; bu durumda tanı daha zor ama tedaviye yanıt oranı daha iyidir.

FIP Hastalığının Nedenleri

FIP’in temel nedeni, kedi koronavirüsünün (FCoV) vücutta mutasyona uğramasıdır.Ancak bu mutasyonu tetikleyen birçok çevresel, genetik ve bağışıklıkla ilgili faktör vardır.

1. Virüs Kaynağı ve Mutasyon Süreci

FCoV, genellikle kalabalık yaşam alanlarında bulunan kediler arasında yaygındır.Taşıyıcı kediler virüsü dışkı yoluyla çevreye saçar. Diğer kediler kum kabı, mama kabı veya tüy temizleme yoluyla bu virüsü alabilir.

FCoV çoğu kedide zararsızdır; ancak virüs bağırsak dokularında çoğaldıkça mutasyon riski artar.Bağışıklık sistemi zayıf olan kedilerde virüs, lenfositlere ve makrofajlara girerek tüm vücuda yayılır — bu da FIP tablosunu oluşturur.

2. Risk Faktörleri

Faktör	Açıklama
Bağışıklık Baskılanması	Stres, kronik hastalıklar veya steroid kullanımı bağışıklığı düşürür, virüsün mutasyon şansını artırır.
Stres	Yeni ev, yeni kedi, taşınma, ameliyat, aşı gibi stres faktörleri FIP riskini tetikler.
Genetik Yatkınlık	Bazı ırklarda (örneğin Bengal, Somali, Ragdoll) FIP oranı daha yüksektir.
Kalabalık Yaşam Alanı	Barınak, üretim çiftliği veya çok kedili evlerde virüsün bulaşma olasılığı çok daha yüksektir.
Yetersiz Hijyen	Ortak kum kabı veya nadir temizlenen alanlar virüs yükünü artırır.
Yavru Yaş Grubu	6 ay–2 yaş arası kediler en yüksek risk grubundadır.

3. Virüsün Bulaşma Şekli

• En yaygın: Dışkı yoluyla (kum kabı)

• Daha nadir: Tükürük, burun akıntısı, anneden yavruya süt yoluyla

• Direkt bulaş: Aynı kap, aynı yatak, yakın temas

İnsanlara veya köpeklere bulaşmaz.FCoV yalnızca kedi türüne özgü bir virüstür.

FIP Hastalığına Yatkın Irklar

Bazı kedi ırkları genetik ve immünolojik özellikleri nedeniyle FIP’e diğerlerine göre daha yatkındır.Aşağıdaki tablo, en riskli ırkları, risk düzeylerini ve kısa açıklamalarını göstermektedir:

Kedi Irkı	Risk Düzeyi	Açıklama
Bengal	Çok	Genetik olarak bağışıklık yanıtı zayıf; stres altında FIP gelişimi sık görülür.
Somali	Çok	Kalıtsal immün sistem hassasiyeti bulunur; FCoV taşıyıcılığı oranı yüksektir.
Ragdoll	Orta	Yavru döneminde bağışıklığı düşüktür; virüs mutasyonu kolaylaşır.
Persian (İran Kedisi)	Orta	Uzun tüyleri nedeniyle kum hijyeni zayıf olabilir; bulaşma oranı artar.
Sphynx (Tüysüz Kedi)	Orta	Deri yüzeyinden virüs teması riski düşüktür ama bağışıklığı hassastır.
British Shorthair	Az	Dayanıklı bir ırktır ancak stres kaynaklı FIP olguları bildirilmiştir.
Ankara Kedisi	Az	Genetik olarak dirençlidir, ancak aşırı stresli ortamlarda FIP gelişimi mümkündür.

Irk fark etmeksizin, barınak kökenli yavrular ve kalabalık ortamlarda büyüyen kediler FIP açısından her zaman en riskli gruptadır.

FIP Belirtileri

FIP, kedilerde son derece sinsi ilerleyebilen bir hastalıktır. Başlangıçta grip veya sindirim bozukluğu gibi hafif görünen semptomlarla ortaya çıkar, ancak kısa sürede ağır klinik tabloya dönüşebilir.Belirtiler, hastalığın ıslak (effusive) veya kuru (non-effusive) formuna göre farklılık gösterir.

Genel Belirtiler (Her İki Formda da Ortak)

• Sürekli yüksek ateş (39.5°C ve üzeri, antibiyotiklere yanıt vermez)

• Belirgin halsizlik ve bitkinlik

• İştahsızlık, mama reddi

• Kilo kaybı ve kas erimesi

• Tüylerde matlaşma, bakım isteğinin azalması

• Karın şişliği, özellikle ıslak formda gözle görülür hale gelir

• Davranış değişiklikleri (saklanma, sessizlik, ilgisizlik)

Islak (Effusive) FIP Belirtileri

• Karın veya göğüs boşluğunda sıvı birikimi (şişkin karın veya nefes darlığı)

• Nefes alırken hırıltı, karında dalgalanma hissi

• Gözlerde sulanma ve bulanıklık

• Ateş, ishal, kusma

• Genellikle hızlı seyirli ve ölümcüldür (haftalar içinde ilerler).

Kuru (Non-Effusive) FIP Belirtileri

• Göz bulguları:

  • Göz içi iltihap (üveit)

  • Gözde renk değişimi veya bulanıklık

  • Görme kaybı

• Sinirsel bulgular:

  • Baş eğikliği, dengesiz yürüyüş

  • Arka bacaklarda güçsüzlük

  • Nöbet veya titreme

• Karaciğer/böbrek belirtileri:

  • Sararma (ikter), susuzluk artışı, idrarda değişiklik

• Bu form genellikle aylar içinde ilerler ve tanı koyulması daha zordur.

Erken Uyarı Belirtileri

• Sürekli, açıklanamayan ateş

• Normalden uzun süren halsizlik

• İştahsızlık ve kilo kaybı

  Bu belirtiler fark edildiğinde hemen veteriner muayenesi yapılmalıdır. Erken dönemde yapılan testlerle (özellikle antikor ve RT-PCR testleri) tedaviye başlanması kedinin yaşama şansını büyük oranda artırır.

FIP Teşhis Yöntemleri

FIP tanısı, genellikle zordur. Çünkü tek bir “kesin test” yoktur; teşhis birden fazla laboratuvar ve klinik bulgunun bir araya getirilmesiyle konur.

1. Klinik Muayene

Veteriner hekim öncelikle genel durumu değerlendirir: ateş, karın şişliği, sıvı birikimi, kilo kaybı ve davranış değişiklikleri. Bu muayene, FIP şüphesi için temel başlangıçtır.

2. Kan Testleri

• CBC (Tam Kan Sayımı):

  • Lökosit (akyuvar) sayısı artmıştır.

  • Anemi (kansızlık) sık görülür.

  • Albümin düşerken globulin yükselmiştir.

  • A/G oranı (Albümin/Globulin) < 0.8 genellikle FIP lehinedir.

• Biyokimya Testleri:

  • Karaciğer enzimleri (ALT, AST) yükselebilir.

  • Böbrek değerleri (üre, kreatinin) artabilir.

3. Koronavirüs Antikor Testi

Virüse karşı vücudun ürettiği antikorları ölçer.Ancak pozitif sonuç, kedinin mutlaka FIP olduğu anlamına gelmez; sadece FCoV’a maruz kaldığını gösterir.FIP tanısında destekleyici bir testtir.

4. PCR (Polymerase Chain Reaction) Testi

FCoV’un genetik materyalini (RNA) tespit eder.Bu test, özellikle sıvı örneklerinde (karın/göğüs sıvısı) uygulandığında yüksek doğruluk verir.RT-PCR yöntemiyle virüsün FIP’e özgü mutasyon formu belirlenebilir.

5. Sıvı Analizi (Effusion Testi)

Islak FIP şüphesinde karın veya göğüs boşluğundaki sıvı alınarak incelenir:

• Sıvı yoğun, saman renginde ve yapışkandır.

• Protein içeriği yüksektir (>3.5 g/dL).Bu tip sıvı, FIP için çok tipiktir.

6. Görüntüleme Yöntemleri

• Ultrasonografi: Karın içinde sıvı birikimi, lenf nodu büyümesi veya karaciğer bozukluklarını gösterir.

• Röntgen: Göğüs boşluğunda sıvı birikimini veya kalp çevresi iltihabını gösterir.

7. Histopatoloji ve İmmünohistokimya

Kesin tanı genellikle otopsi veya biyopsi ile konur.Doku örneklerinde immün kompleksler ve viral antijenler gösterildiğinde FIP tanısı kesinleşir.

Not:Günümüzde tanı artık sadece ölüm sonrası değil, yaşayan kedilerde de doğrulanabilir hale gelmiştir.Modern PCR teknolojileriyle erken tanı oranı %95’e ulaşmıştır.

FIP Tedavi Süreci

Eskiden FIP ölümcül kabul edilirdi; ancak son 5 yılda yapılan bilimsel gelişmeler bu algıyı tamamen değiştirdi.Artık FIP tedavi edilebilen bir hastalık hâline gelmiştir — doğru ilaç, doğru doz ve disiplinli bakım ile birçok kedi tamamen iyileşebilmektedir.

1. Antiviral Tedavi

FIP tedavisinde devrim yaratan ilaç, GS-441524 adlı antiviral moleküldür.Bu madde, virüsün RNA kopyalanmasını durdurarak çoğalmasını engeller.Yapılan çalışmalarda, doğru doz ve süreyle uygulandığında %80’in üzerinde iyileşme oranı elde edilmiştir.

Tedavi protokolü:

• Süre: Ortalama 84 gün (12 hafta)

• Uygulama: Günlük enjeksiyon veya tablet formu

• Doz: Veteriner tarafından kedinin kilosu ve formuna göre belirlenir.

• Tedavi sonrası 12 hafta gözlem süreci gerekir.

Bazı durumlarda GS-441524 türevi ilaçlar (Mutian, Remdesivir, GS oral formlar) da kullanılmaktadır.Bu ilaçlar veteriner reçetesiyle temin edilmelidir.

2. Destekleyici Tedavi

Antiviral tedaviye ek olarak şu destek tedaviler uygulanır:

• Sıvı tedavisi: Dehidratasyonu önlemek için.

• Antibiyotikler: Sekonder bakteriyel enfeksiyonlara karşı.

• Kortikosteroidler (düşük doz): Aşırı inflamasyonu kontrol altına almak için.

• Vitamin B12 ve demir takviyesi: İştah ve enerji desteği sağlar.

• Karaciğer ve böbrek destekleyiciler: Özellikle kuru formda karaciğer yükü azalır.

3. Diyet ve Beslenme

FIP’li kediler için yüksek kaliteli, sindirimi kolay ve protein bakımından zengin mama tercih edilmelidir.

• “Renal Support” veya “Hepatic Support” diyetleri destekleyici olabilir.

• Günlük su alımı artırılmalı, gerekirse ıslak mama kullanılmalıdır.

4. Tedavi Takibi

Tedavi süresince her 2 haftada bir veteriner kontrolü gerekir.Aşağıdaki parametreler izlenmelidir:

• Kilo artışı

• Ateş düzeyi

• Kan değerleri (özellikle A/G oranı ve hematokrit)

• Genel enerji seviyesi

İyileşme genellikle 3–4 hafta içinde fark edilir; ancak tedavi yarım bırakılırsa hastalık yeniden aktifleşebilir.

5. İyileşme Sonrası İzlem

Tedavi tamamlandıktan sonra 3 aylık remisyon süreci çok kritiktir.Bu dönemde tekrar test yapılmalı (PCR negatifliği doğrulanmalı) ve bağışıklık güçlendirilmelidir. Doğru takip edilen kedilerde nüks oranı %10’un altındadır.

Gerçek Umut:FIP, artık “ölüm fermanı” değildir.Dünyada binlerce kedi, doğru antiviral tedaviyle tamamen iyileşmiştir.FIP’ten kurtulan kediler, sonrasında tamamen normal, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmektedir.

FIP Komplikasyonları ve Prognoz

FIP, bağışıklık sistemiyle doğrudan ilişkili bir hastalık olduğu için, ilerleyen dönemlerde birçok organı etkileyen komplikasyonlar ortaya çıkabilir.Bu komplikasyonların şiddeti; kedinin yaşına, hastalığın formuna (ıslak veya kuru) ve tedaviye başlama zamanına göre değişir.

1. Nörolojik Komplikasyonlar

Kuru FIP formunda en ciddi tabloyu oluşturur.

• Beyin ve omurilikte iltihap gelişir.

• Dengesiz yürüme, baş eğikliği, arka bacaklarda güçsüzlük, nöbetler görülebilir.

• Görme sinirleri etkilenirse körlük gelişebilir.Bu komplikasyonlar, antiviral tedaviye geç başlanırsa kalıcı olabilir.Ancak erken dönemde GS-441524 tedavisiyle birçok nörolojik belirti geri döndürülebilmektedir.

2. Göz Komplikasyonları

Virüs, göz içi dokularda iltihap (üveit) oluşturabilir.

• Gözde bulanıklık, renk değişimi, ışığa hassasiyet ve görme kaybı oluşur.

• İleri vakalarda katarakt veya retina ayrılması gelişebilir.Göz FIP’i, özellikle kuru formda sık görülür ve antiviral tedaviyle bile uzun süre takip gerektirir.

3. Karaciğer ve Böbrek Yetmezliği

FIP virüsü, bağışıklık aracılı iltihap nedeniyle karaciğer ve böbrek damarlarını zedeleyebilir.Sonuç olarak:

• Karaciğer enzimlerinde artış

• Sararma (ikter)

• Böbrek fonksiyonlarında bozulma ve idrar yoğunluğunda azalma görülür.Bu komplikasyonlar genellikle ileri evre hastalığın göstergesidir.

4. Bağışıklık Yetmezliği

FIP ilerledikçe bağışıklık sistemi aşırı yıpranır.Kedi, bakteriyel enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir.Bu durum, sekonder solunum yolu enfeksiyonlarına veya deri apselerine yol açabilir.

5. Prognoz (Hastalığın Seyri)

FIP’in prognozu, tedaviye ne kadar erken başlandığına bağlıdır:

• Tedavisiz: Ortalama yaşam süresi 1–4 hafta.

• Antiviral tedavi (erken dönem): %80–90 iyileşme oranı.

• Antiviral tedavi (geç dönem): %40–60 iyileşme oranı.

İyileşme belirtileri:

• Ateşin düşmesi, iştahın artması, enerji seviyesinin yükselmesi ve kilo alımı.

Doğru tedavi planıyla birçok kedi FIP sonrası tamamen normal bir yaşam sürer. Bu nedenle FIP artık “öldürücü” değil, erken tanı ve doğru ilaçla yönetilebilir bir hastalık olarak kabul edilmektedir.

FIP Evde Bakım ve Destekleyici Tedaviler

FIP tedavisi yalnızca antiviral ilaçlarla sınırlı değildir.Evde bakım ve destekleyici tedaviler, kedinin bağışıklığını güçlendirir, ilaç yan etkilerini azaltır ve genel yaşam kalitesini artırır.

1. Beslenme Desteği

FIP’li kediler genellikle iştahsız olur. Bu nedenle yüksek kalorili, yumuşak ve aromalı gıdalar tercih edilmelidir.

• Veteriner onaylı konserve “recovery” mamalar (örneğin Royal Canin Recovery, Hill’s a/d) kullanılabilir.

• Evde pişmiş haşlanmış tavuk, hindi veya karaciğer destekleyici öğün olarak verilebilir.

• Günde 3–4 küçük porsiyon, az ama sık beslenme önerilir.

• Su tüketimi artırılmalı; gerekirse ıslak mama tercih edilmelidir.

2. Vitamin ve Takviyeler

• Vitamin B12: Enerji metabolizmasını destekler, iştahı artırır.

• Omega-3 yağ asitleri: İltihabi süreci azaltır.

• Probiyotikler: Bağırsak sağlığını destekleyerek bağışıklığı güçlendirir.

• Taurin: Kalp ve kas sağlığı için önemli bir aminoasittir.

Ancak bu takviyeler veteriner kontrolünde verilmelidir; yanlış doz karaciğer yükünü artırabilir.

3. Stres Yönetimi

FIP’in tetikleyicilerinden biri strestir. Bu nedenle evdeki ortam sessiz, huzurlu ve stabil olmalıdır.

• Yüksek seslerden kaçınılmalı

• Rutin korunmalı (yemek, oyun, ilaç saatleri aynı olmalı)

• Feromon difüzörleri (Feliway) kullanılabilirStres azaldığında bağışıklık yanıtı güçlenir ve iyileşme süreci hızlanır.

4. Hijyen Önlemleri

• Kum kabı her gün temizlenmelidir.

• Mama ve su kapları sıcak suyla yıkanmalıdır.

• Hasta kediyle temas eden eşyalar ayrı tutulmalıdır.

• FIP diğer kedilere doğrudan bulaşmasa da, koronavirüs taşıyıcılığı riskine karşı bu önlemler alınmalıdır.

5. Egzersiz ve Aktivite

İyileşme döneminde kedinin enerjisi yerine geldikçe kısa oyun seansları yapılabilir.Ancak yorgunluk gözlenirse zorlanmamalıdır.Kuru FIP formunda sinir sistemi etkilenmiş kediler için hafif refleks egzersizleri önerilir.

6. Psikolojik Destek

FIP tedavi süreci uzun ve zorludur. Kedi sahibinin sabrı ve morali, tedavi başarısında büyük rol oynar.Kediyle yumuşak sesle konuşmak, onu yalnız bırakmamak, her gün küçük ilerlemeleri fark etmek büyük fark yaratır.

Unutma dostum: FIP sadece bir hastalık değil, sabırla kazanılan bir mücadeledir.Sevgi, istikrar ve doğru bakım, antiviral ilaç kadar güçlü bir tedavidir.

FIP’ten Korunma ve Önleme Yöntemleri

FIP’in en zor yanı, tamamen önlenememesi; ancak riskin büyük ölçüde azaltılabilmesidir.Aşağıdaki önlemler, özellikle çok kedili evlerde veya barınaklarda yaşayan kediler için hayati önem taşır.

1. Hijyenin Sürekliliği

• Kum kapları her gün temizlenmeli, haftada bir tamamen değiştirilmelidir.

• Kum kapları mama ve su alanından uzak olmalıdır.

• Her kediye mümkünse ayrı kum kabı verilmelidir.

• Ortam düzenli olarak havalandırılmalı, oyuncak ve yataklar yıkanmalıdır.

2. Kalabalık Ortamdan Kaçınmak

FIP genellikle çok kedili evlerde ve barınaklarda daha sık görülür.Virüs, dışkı ve tükürük yoluyla kolayca yayılır.Yeni bir kedi eve getirilecekse karantina (en az 2 hafta) uygulanmalıdır.

3. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme

• Stresi azaltmak

• Kaliteli beslenme

• Düzenli aşı ve parazit uygulamalarıBağışıklığı güçlü kedilerde virüs mutasyonu ve FIP gelişimi riski çok düşüktür.

4. Aşılar

Ticari olarak FIP aşısı mevcuttur; ancak koruyuculuğu tartışmalıdır.Kedinin yaşına, yaşam alanına ve risk faktörlerine göre veteriner tarafından değerlendirilmelidir.FIP aşısı yalnızca virüsle hiç karşılaşmamış kedilerde etkili olabilir.

5. Yeni Kedilerde Test Uygulaması

Yeni bir kedi eve alınmadan önce FCoV testi yapılmalıdır.Taşıyıcı kedilerin sağlıklı bireylerle aynı ortamda bulunması, virüs yayılımını artırır.

6. Stres Kaynaklarını Azaltmak

Taşınma, yüksek ses, aşırı oyun veya sık veterinere gitme gibi durumlar FCoV aktivitesini artırabilir.Stres faktörlerini azaltmak, hastalığın mutasyon riskini düşürür.

7. Diğer Kedileri Koruma

FIP tanısı alan bir kediyle aynı ortamda yaşayan diğer kedilerde panik yapılmamalıdır.Virüs bulaşsa bile, FIP gelişimi kedinin bağışıklık direncine bağlıdır.Düzenli veteriner kontrolü ve test takibi yeterlidir.

💡 Gerçekçi Önlem Gerçeği:Bugün için FIP’i tamamen engelleyen bir yöntem yoktur.Ama hijyen + stres yönetimi + güçlü bağışıklık üçlüsüyle bu risk %90 oranında azaltılabilir.

FIP’te Kedi Sahiplerinin Sorumlulukları

FIP tanısı konulan bir kedinin yaşam mücadelesi sadece veterinerin değil, sahibinin de sorumluluğundadır.Bu hastalıkla savaş, sabır, düzen, hijyen ve moral dengesine dayanır.

1. Tedaviye Düzenli Devam Etmek

FIP tedavisi uzun ve pahalı bir süreçtir. Ancak tedaviyi yarım bırakmak, hastalığın yeniden aktifleşmesine neden olur.

• İlaç uygulaması her gün aynı saatte yapılmalıdır.

• Veterinerin belirlediği doz hiçbir koşulda değiştirilmemelidir.

• Unutulan bir doz, virüsün direnç geliştirmesine yol açabilir.

“Bir gün bile aksatmak, üç haftalık emeği geri alabilir.”

2. Moral ve Duygusal Destek

FIP’li kediler sahibinin ruh hâlini hisseder. Sahip sakin, umutlu ve kararlıysa, kedinin iyileşme isteği de artar.Onunla yumuşak ses tonuyla konuşmak, sevgiyle yaklaşmak, dokunmaktan çekinmemek çok önemlidir.Kedinizin gözlerinde umudu canlı tutmak, tedavinin bir parçasıdır.

3. Veteriner Takibini Aksatmamak

Tedavi süresince veteriner kontrolü, kan tahlilleri ve PCR testleri belirli aralıklarla yapılmalıdır:

• 2 haftada bir genel kontrol

• Her 30 günde bir kan testi (A/G oranı ve hematokrit)

• Tedavi sonunda PCR negatifliği doğrulaması

Kontrollerin aksatılması, hastalığın gizli şekilde ilerlemesine neden olabilir.

4. İzolasyon ve Hijyen Kuralları

FIP doğrudan bulaşıcı olmasa da, FCoV taşıyıcılığı açısından hijyen önlemleri şarttır.

• Kum kabı ve mama kapları günlük temizlenmelidir.

• Diğer kedilerle temas sınırlandırılmalıdır.

• Kum ve yatak takımları ayrı tutulmalıdır.

Karantina döneminde diğer kedilerin virüs yükünü azaltmak için düzenli dezenfeksiyon yapılmalıdır (örneğin seyreltilmiş çamaşır suyu 1:30 oranında).

5. Umudu Kaybetmemek

FIP artık “ölümcül” değil, yönetilebilir bir hastalıktır.Binlerce kedi, GS-441524 tedavisiyle tamamen iyileşmiştir.Ancak bu süreçte en önemli faktör, sahibin kararlılığıdır.Her gün minik bir ilerleme — daha iyi iştah, daha dik oturuş, daha net bakış — büyük bir zaferdir.

“Bir FIP kedisini yaşatmak, sadece tıbbi değil, duygusal bir zaferdir.”

FIP’te Kediler ve Köpeklerde Farklar

FIP sadece kedilere özgü bir hastalıktır. Ancak köpeklerde de benzer bir virüs (CCoV – Canine Coronavirus) bulunur.Bu iki virüs aynı aileden gelse de, türler arası geçiş mümkün değildir.

1. Etken Farkı

Tür	Virüs	Açıklama
Kedi	Feline Coronavirus (FCoV)	Bazı durumlarda mutasyon geçirerek FIP’e dönüşür.
Köpek	Canine Coronavirus (CCoV)	Genellikle bağırsak enfeksiyonuna yol açar, ölümcül değildir.

2. Hastalığın Seyri

Kedilerde mutasyona uğramış FCoV, bağışıklık sistemini hedef alır ve sistemik inflamasyon oluşturur.Köpeklerdeki CCoV ise çoğunlukla sindirim sistemiyle sınırlıdır; ishal ve kusma yapar, 1–2 haftada iyileşir.

3. Bulaşma Farkı

FIP kediden köpeğe veya insana bulaşmaz.Her iki virüs kendi türüne özgüdür. Ancak kalabalık ortamlarda her iki virüs de dışkı yoluyla kolayca yayılabilir.

4. Tedavi Farkı

• Köpeklerde antiviral tedavi gerekmez, destekleyici tedavi yeterlidir.

• Kedilerde ise GS-441524 gibi antiviraller hayat kurtarıcıdır.

• Köpeklerde koruyucu aşı daha etkilidir; kedilerdeki FIP aşısı ise tartışmalıdır.

5. Prognoz

Köpeklerde CCoV neredeyse her zaman iyi seyirlidir.Kedilerde FIP ise erken müdahale edilmezse ölümcüldür; ancak tedaviyle %80’e varan iyileşme sağlanabilir.

Sonuç:FIP sadece kedilere özgü bir virüs hastalığıdır ve köpeklerden bulaşmaz.Bu farkın bilinmesi, gereksiz korkuların önüne geçer ve sahiplerin doğru bakım uygulamasını sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ) - Kedilerde FIP

Kedilerde FIP hastalığı tam olarak nedir?

FIP, “Feline Infectious Peritonitis” yani bulaşıcı kedi karın zarı iltihabı anlamına gelir. Kedi koronavirüsünün (FCoV) mutasyona uğramasıyla ortaya çıkar. Bu mutasyon sonucu virüs, bağışıklık sistemine saldırarak iç organlarda iltihap ve sıvı birikimi yapar. Tedavi edilmediğinde ölümcül seyredebilir, ancak artık antiviral ilaçlarla başarıyla tedavi edilebilmektedir.

Kedilerde FIP hastalığı bulaşıcı mı?

Hayır, FIP doğrudan bulaşıcı değildir. Ancak hastalığın kökeninde yer alan kedi koronavirüsü (FCoV) bulaşıcıdır. Yani aynı evdeki kediler virüse maruz kalabilir, fakat her kedi FIP geliştirmez. Hastalık, kedinin bağışıklık sisteminin zayıf olduğu durumlarda ortaya çıkar.

Kedilerde FIP insanlara bulaşır mı?

Hayır. FIP kedilere özgü bir virüstür ve insanlara bulaşmaz. İnsanların veya diğer hayvan türlerinin FIP’ten etkilenmesi mümkün değildir.

Kedilerde FIP nasıl anlaşılır?

İlk belirtiler genellikle halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı ve geçmeyen yüksek ateştir. Karın bölgesinde şişlik, nefes darlığı, tüylerde matlaşma ve gözde bulanıklık fark edilebilir. Bu belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden veteriner hekim muayenesi gerekir.

FIP hastalığının ıslak ve kuru formu ne demektir?

Islak FIP’te göğüs veya karın boşluğunda sıvı birikimi olur. Karın şişer, nefes almak zorlaşır. Kuru FIP’te sıvı birikimi olmaz ama göz, beyin ve organlarda iltihap gelişir. Sinirsel belirtiler (denge kaybı, nöbet) sık görülür. Bazı kedilerde her iki form bir arada bulunabilir.

FIP hastalığına neden olan virüs nereden bulaşır?

Kedi koronavirüsü, dışkı ve tükürük yoluyla bulaşır. Kum kabı, mama kapları veya tüy temizleme davranışı aracılığıyla yayılır. Kalabalık ortamlarda (barınak, üretim yeri, çok kedili ev) bulaşma riski yüksektir.

Kedilerde FIP tanısı nasıl konur?

Kesin bir “tek test” yoktur. Tanı, kan testleri (A/G oranı, antikor düzeyi), PCR testleri, karın sıvısı analizi ve klinik bulguların birlikte değerlendirilmesiyle konur. Modern RT-PCR testleri, FIP mutasyonunu yüksek doğrulukla tespit edebilir.

FIP teşhisi konulan bir kedi iyileşebilir mi?

Evet, artık FIP tedavi edilebilen bir hastalıktır. Antiviral ilaçlar (özellikle GS-441524) sayesinde binlerce kedi tamamen iyileşmiştir. Tedavi süreci ortalama 12 hafta sürer. Erken teşhis edilirse başarı oranı %90’a kadar çıkar.

GS-441524 nedir ve nasıl etki eder?

GS-441524, FIP tedavisinde kullanılan bir antiviral moleküldür. Virüsün RNA çoğalmasını durdurarak vücuttaki yayılımını engeller. Bu ilaç sayesinde hastalık ilerlemez ve bağışıklık sistemi toparlanır. Ancak yalnızca veteriner kontrolünde kullanılmalıdır.

FIP tedavisi ne kadar sürer?

Genellikle 84 gün (12 hafta) tedavi uygulanır. Ardından 12 haftalık gözlem dönemi gelir. Tedavi süresi kedinin kilosuna, formuna (ıslak/kuru) ve genel durumuna göre değişebilir.

FIP tedavisi çok pahalı mı?

Evet, antiviral ilaçlar yüksek maliyetlidir. Ancak kedinin yaşamını kurtarır. Maliyet, tedavi süresine ve ilacın formuna bağlı olarak değişir. Birçok ülkede ve Türkiye’de artık veteriner klinikleri uygun doz planlarıyla destek sağlamaktadır.

FIP tedavisi yarıda bırakılırsa ne olur?

Tedavinin erken kesilmesi virüsün yeniden çoğalmasına neden olur. Hastalık nüks eder ve virüs direnç kazanabilir. Bu nedenle tedavi kesilmeden önce mutlaka veteriner onayı alınmalıdır.

FIP’li kedilere ne yedirilmeli?

Yüksek proteinli, sindirimi kolay ve kaliteli mamalar tercih edilmelidir. Karaciğer ve böbrek dostu diyetler (örneğin “Renal Support” mamalar) idealdir. İştahsızlık varsa yumuşak konserve mamalar veya haşlanmış tavuk verilebilir.

FIP’te su içirme neden önemlidir?

FIP’li kedilerde sıvı dengesi çok önemlidir. Yetersiz su alımı böbrek fonksiyonlarını bozar ve toksin birikimi artırır. Günde en az 100 ml/kg sıvı tüketimi hedeflenmelidir. İsteksiz kedilere şırınga veya sulu mama ile destek verilebilir.

Kedilerde FIP tekrarlayabilir mi?

Evet, bazı vakalarda hastalık tedavi sonrası geri dönebilir. Bu genellikle tedavinin yarım bırakılması veya düşük doz uygulanmasıyla ilgilidir. Ancak tam tedavi ve izlem süreci tamamlanırsa nüks oranı %10’un altındadır.

FIP hastalığında ölüm oranı nedir?

Tedavi edilmezse ölüm oranı %80–90’dır. Ancak antiviral ilaçlarla bu oran %20’nin altına düşmüştür. Erken teşhis, kedinin hayatta kalma şansını belirleyen en önemli faktördür.

Kedilerde FIP hastalığı aşıyla önlenebilir mi?

FIP için özel bir aşı vardır ama etkinliği tartışmalıdır. Sadece virüsle hiç karşılaşmamış kedilerde etkili olabilir. Aşı kararı mutlaka veteriner tarafından verilmelidir.

Kedilerde FIP neden genelde genç kedilerde görülür?

Çünkü genç kedilerin bağışıklık sistemi tam olarak gelişmemiştir. Ayrıca yavru kediler stres, taşınma veya yeni ortamlara daha duyarlıdır. Bu durum virüsün mutasyon riskini artırır.

FIP hastalığı kalıtsal mı?

Doğrudan kalıtsal değildir, ancak genetik yatkınlık rol oynar. Özellikle Bengal, Somali, Ragdoll ve Persian kedilerinde bağışıklık zayıflığı nedeniyle FIP daha sık görülür.

FIP hastalığında moralin önemi var mı?

Kesinlikle evet. Kediler sahiplerinin ruh halini hisseder. Umutsuzluk, stres veya ilgisizlik, kedinin iyileşme sürecini yavaşlatır. Sevgi, sabır ve pozitif iletişim tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır.

FIP hastalığı diğer kedilere bulaşır mı?

Virüs taşıyıcılığı bulaşabilir, ama FIP hastalığı bulaşmaz. Aynı evdeki kedilerin bağışıklıkları güçlü tutulmalı, kum kabı ve mama kapları ayrılmalıdır.

Kedilerde FIP hastalığı ne kadar sürede iyileşir?

Erken teşhis edilen kedilerde iyileşme genellikle 4–8 hafta içinde başlar. Ancak tedavi tamamen 12 haftada tamamlanmalıdır. Göz veya beyin tutulumu varsa bu süre daha uzun olabilir.

FIP’li kedilerle temas etmek tehlikeli mi?

Hayır. FIP kediden insana veya diğer hayvanlara geçmez. Hasta kediye temas etmek, onu sevmek veya onunla yaşamak güvenlidir. Sadece hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.

FIP hastalığına yakalanan kedi ne kadar yaşayabilir?

Tedavisiz kalan kediler genellikle 1–4 hafta içinde kaybedilir. Ancak antiviral tedaviyle kediler tamamen iyileşebilir ve yıllarca sağlıklı bir yaşam sürebilir. FIP artık ölüm kararı değil, erken teşhisle kurtuluş fırsatıdır.

FIP hastalığından kurtulan kediler yeniden hasta olur mu?

Tam iyileşen kediler genellikle bağışıklık geliştirir. Ancak tekrar FCoV ile enfekte olabilirler. İkinci kez FIP geliştirme olasılığı çok düşüktür (%5’in altında). Yine de hijyen ve stres yönetimi her zaman önemlidir.

Keywords

kedilerde FIP, kedilerde Feline Infectious Peritonitis, FIP tedavisi, kedi koronavirüsü, GS-441524 FIP ilacı

Sources

• Cornell University College of Veterinary Medicine

• UC Davis School of Veterinary Medicine

• American Veterinary Medical Association (AVMA)

• World Small Animal Veterinary Association (WSAVA) – FIP Treatment Guidelines

• Mersin Vetlife Veteriner Kliniği – Haritada Aç: https://share.google/XPP6L1V6c1EnGP3Oc