Kediler İçin Temel Aşı Takvimi: Yavru, Yetişkin ve Yaşlı Kedilerde Aşı Düzeni

Kedi Aşı Takvimi Nedir? (Genel Bakış)

Kedilerde aşı uygulamaları, viral ve bakteriyel hastalıklara karşı güçlü bir koruma kalkanı oluşturmak için geliştirilen, bilimsel olarak kanıtlanmış bağışıklık programlarıdır. Aşı takvimi, kedinin yaşına, bağışıklık seviyesine, yaşam tarzına, sağlık geçmişine ve risk faktörlerine göre düzenlenen bir yol haritasıdır. Bu yol haritası, yalnızca hastalıkları önlemekle kalmaz; aynı zamanda toplum sağlığı, zoonotik hastalıkların kontrolü ve sürü bağışıklığının korunması açısından da kritik bir role sahiptir. Özellikle kuduz gibi insan sağlığı için de risk oluşturan hastalıklardan korunmada düzenli aşılama hem yasal bir zorunluluk (Türkiye’de) hem de hayvan sağlığı açısından olmazsa olmaz bir uygulamadır.

Kedi aşı takviminin temel amacı, bağışıklık sistemine kontrollü bir şekilde antijen sunarak vücudun savunma hücrelerini aktif hale getirmek ve ileride aynı patojenle karşılaşıldığında hızlı, etkili ve güçlü bir yanıt oluşmasını sağlamaktır. Anne kediden geçen maternal antikorlar başlangıçta yavru kediyi korusa da bu antikorların etkisi zamanla azalır. Bu nedenle özellikle yavru dönemde tekrarlayan dozlarla (booster) bağışıklığın sağlamlaştırılması gerekir.

Aşı takvimi planlanırken üç ana yaş grubu dikkate alınır: yavru, yetişkin ve senior (yaşlı) kediler. Her yaş grubunun farklı ihtiyaçları, farklı bağışıklık seviyeleri ve farklı risk profilleri vardır. Örneğin yavru kedilerde hızlı büyüme, maternal antikorların azalması ve doğal bağışıklığın henüz tam gelişmemiş olması nedeniyle çok daha sık ve düzenli bir aşılama gerekir. Yetişkin kedilerde yıllık tekrar dozları önem kazanırken, yaşlı kedilerde bağışıklığın doğal olarak zayıflaması nedeniyle özel değerlendirmeler yapılması gerekebilir.

Aşı takvimi yalnızca belirli tarihlerde yapılacak uygulamalardan ibaret değildir. Aynı zamanda klinik muayeneler, dış/iç parazit kontrolleri, genel sağlık değerlendirmeleri ve risk faktörü analizleri de bu sürecin bir parçasıdır. Her aşamada veteriner hekimin yönlendirmesi alınmalı, hatırlatma dozları aksatılmamalı ve özellikle hastalıkların bulaşma ihtimalinin yüksek olduğu kalabalık ortamlarda yaşayan kediler için daha sık koruyucu tedbirler uygulanmalıdır.

Türkiye’de yaygın olarak uygulanan temel aşılar arasında karma aşı (FVRCP), lösemi (FeLV) aşısı, kuduz aşısı, bazı kliniklerde bordetella ve klamidya aşıları bulunur. Kedinin yaşam tarzına göre (ev kedisi, dışarı çıkan kedi, çoklu kedi evleri, barınaklar) farklı kombinasyonlar uygulanabilir.

Sonuç olarak, kedi aşı takvimi kedinin yaşam boyu sağlıklı, korunmuş ve hastalıklara karşı dirençli bir şekilde büyümesi için oluşturulmuş bilimsel ve sistematik bir programdır. Bu programın düzenli uygulanması, hem kedinin hem de çevresindeki insanların sağlığı için kritik öneme sahiptir. Aşısı aksatılan kedilerin viral hastalıklara yakalanma riskleri katlanarak artar ve birçok hastalık ölümcül seyreder. Bu nedenle aşı takvimi, her kedi sahibinin titizlikle takip etmesi gereken temel bir sağlık adımıdır.

Yavru Kedilerde Aşı Programı (0–12 Hafta Detaylı Plan)

Yavru kedilerde bağışıklık sistemi doğumdan sonraki ilk haftalarda hızla gelişir; ancak bu dönem aynı zamanda hastalıklara karşı en savunmasız oldukları süreçtir. Anne sütü, özellikle kolostrum, yavruya güçlü bir başlangıç sağlasa da bu doğal koruma kısa sürede azalır. Bu nedenle 0–12 hafta arası dönem, aşılamanın en kritik olduğu dönemdir. Aşıların zamanında, eksiksiz ve doğru kombinasyonlarla yapılması, yavrunun tüm yaşamı boyunca sürecek bağışıklık temellerini oluşturur.

0–6 Haftalık Dönem: Hazırlık ve Anne Sütü Bağışıklığı

Bu dönemde genellikle aşı uygulanmaz; çünkü maternal antikorlar hâlâ aktiftir ve yapılan aşıların etkinliğini baskılayabilir. Ancak sokaktan bulunan, annesiz veya sağlıksız durumdaki kedilerde veteriner hekim değerlendirmesine göre istisnai koruyucu uygulamalar yapılabilir. Bu süreçte en önemli adım, yavrunun parazitlerinden arındırılmasıdır. İç parazitler genellikle 2–3 haftalıkken, dış parazitler ise durumuna göre daha erken dönemde kontrol altına alınır.

6–8 Haftalık İlk Aşı: FVRCP (Karma Aşı) Başlangıcı

Kedi karma aşısı, viral rinotrakeit (FHV-1), calicivirus (FCV) ve panlökopeni (FPV) gibi ölümcül ve çok bulaşıcı hastalıklardan koruyan temel bir aşıdır. Bu aşı, yavru kedinin ilk gerçek bağışıklık aktivasyonlarından biridir. İlk doz genellikle 6–8 haftalık dönemde yapılır.

Bu aşamada yavru muayene edilir, ateşi ölçülür, genel durumu değerlendirilir. Aşılamanın güvenli olması için kedinin tamamen sağlıklı olması gerekir.

9–12 Haftalık Dönem: Karma Aşı 2. Doz + Lösemi (FeLV) Aşısı

İlk karma aşıdan yaklaşık 3–4 hafta sonra ikinci doz uygulanır. Bu doz bağışıklığın güçlenmesini ve daha kalıcı hâle gelmesini sağlar. Aynı dönemde FeLV testi yapılır. Test negatifse lösemi aşısına başlanır. Lösemi, özellikle dışarı çıkan kedilerde, çoklu kedi evlerinde veya annesi pozitif olan yavrularda büyük risk oluşturur. Bu nedenle FeLV aşısı yavru dönemde oldukça önemlidir.

9–12 hafta arası uygulanabilecek aşılar:

• Karma Aşı (2. doz)

• Lösemi Aşısı (1. doz)

• İç/Dış parazit tekrar dozları

Bu dönemde bağışıklık hızlı biçimde oturmaya başlar ve yavru kedinin korunma seviyesi ciddi oranda artar.

12–16 Haftalık Dönem: Karma Aşı 3. Doz + Lösemi 2. Doz + Kuduz Aşısı

Türkiye'de kuduz aşısı 12 haftadan sonra yapılabilir ve yasal olarak dışarı çıkan kediler için zorunludur. Çoklu kedi evlerinde bulaşma riski yüksekse 3. karma aşı dozu uygulanır. Aynı şekilde lösemi aşısının 2. dozu da bu dönemde tamamlanır.

Bu dönem, yavru kedinin bağışıklığının temel olarak oturduğu evredir. Aşı kombinasyonlarının eksiksiz yapılması, ilerleyen yıllarda çok daha güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmasını sağlar.

16 Hafta Sonrası: Yıllık Hatırlatma Dozları İçin Hazırlık

Bazı kliniklerde 4. doz karma uygulaması da tercih edilebilir (özellikle barınak ve kalabalık ortam kedilerinde). 16 haftadan sonra rutin yıllık takvim planlanır. Yavru kedi artık yetişkin dönemin bağışıklık düzenine hazırdır.

Yetişkin Kedilerde Aşı Programı

Yetişkin kediler (1–7 yaş arası), bağışıklık sisteminin en dengeli çalıştığı dönemdedir; ancak bu, aşı gereksinimlerinin ortadan kalktığı anlamına gelmez. Tam aksine, yavruluk döneminde oluşan bağışıklığın kalıcı olabilmesi için hatırlatma dozlarının düzenli yapılması hayati önem taşır. Viral hastalıkların büyük bölümü çevrede uzun süre canlı kalabildiği için, ev kedileri dahi risk altındadır. İnsan kıyafetleri, ayakkabılar, taşınan eşyalar ve eve gelen misafirler farkında olmadan virüs taşıyabilir. Bu nedenle yetişkin kedilerde düzenli aşılama, hem bulaşıcı hastalıkların önlenmesi hem de sürü bağışıklığının korunması açısından kritik bir uygulamadır.

Karma Aşı (FVRCP) – Yıllık veya 3 Yılda Bir

Kedi karma aşısı, yetişkin kedilerde genellikle yılda bir kez uygulanır. Ancak bazı uluslararası protokollere göre (AAFP, WSAVA), risk düzeyi düşük kedilerde 3 yılda bir tekrar dozu yeterli kabul edilebilir. Türkiye'de çoğu klinik, karma aşının yıllık olarak yapılmasını tercih eder; bunun sebebi çevresel virüs yükünün yüksek olması ve dış ortamla temas riskinin tam olarak kontrol edilememesidir.

Karma aşının koruduğu hastalıklar:

• Viral rinotrakeit (FHV-1)

• Calicivirus (FCV)

• Panlökopeni (FPV)

Panlökopeni gibi virüsler çevre koşullarına son derece dayanıklı olduğundan aşı ihmal edilmemelidir.

Kuduz Aşısı – Yılda Bir

Türkiye’de kuduz aşısı zorunludur ve her yıl tekrar edilmesi gerekir. Yetişkin kedilerin dışarı çıkmaması, evde yaşaması kuduz riskini tamamen ortadan kaldırmaz; çünkü kuduz, yasal olarak kontrol edilmesi gereken zoonotik bir hastalıktır. Ayrıca kuduz aşısı olmayan kediler için seyahat izinleri, klinik kayıtları ve yasal işlemler yapılamaz.

Lösemi (FeLV) Aşısı – Yıllık (Risk Gruplarında)

Yetişkin kedilerde lösemi aşısı, kedinin yaşam tarzına göre uygulanır. Tamamen ev kedisi olup diğer kedilerle hiç temas etmeyen bireylerde FeLV aşısı gerekli olmayabilir. Ancak dışarı çıkan, sokak kedileriyle temas eden, çoklu kedi evlerinde yaşayan veya geçmişte FeLV pozitif bir kediyle aynı ortamı paylaşan kediler için yıllık tekrar dozları zorunludur.

Aşı öncesinde FeLV testi yapılması önerilir.

Bordetella ve Klamidya Aşıları – Duruma Göre

Bu aşılar her kedide rutin değildir ancak şu durumlarda önerilir:

• Barınaklar

• Çoklu kedi evleri

• Sürekli dışarı çıkan kediler

• Solunum yolu enfeksiyonlarının sık görüldüğü bölgeler

Parazit Uygulamaları – Aşı Programının Bir Parçası

Aşı programı değerlendirilirken iç ve dış parazit uygulamaları da dikkate alınmalıdır. İç parazitler genellikle 3 ayda bir, dış parazitler ayda bir uygulanır. Parazit yükünün kontrol altında tutulması, aşı etkinliğini de artırır.

Yetişkin Kedi Aşı Takvimi Özet

• Karma: Her yıl

• Kuduz: Her yıl (zorunlu)

• Lösemi: Risk grubunda her yıl

• Bordetella/Klamidya: Risk durumunda

• Parazit: Düzenli uygulamalar

Bu düzenin aksaması, bağışıklığın zayıflamasına ve virüslere karşı duyarlılığın artmasına neden olabilir. Özellikle panlökopeni ve calicivirus gibi hastalıkların yetişkin kedilerde bile ölümcül seyredebileceği unutulmamalıdır.

Yaşlı Kedilerde (Senior) Aşı Düzeni ve Bağışıklık Yönetimi

Yaşlı kediler (7 yaş ve üzeri), bağışıklık sisteminin doğal olarak zayıfladığı, kronik hastalıkların daha sık görüldüğü ve fizyolojik dayanıklılığın azaldığı bir döneme girerler. Bu nedenle aşı protokolü, genç kedilere kıyasla daha dikkatli ve bireye özel hazırlanmalıdır. Hedef, gereksiz aşılamadan kaçınmak, ancak koruyucu bağışıklığı da hâlâ güçlü bir şekilde sürdürmektir.

Bağışıklık Durumunun Değerlendirilmesi

Senior kedilerde aşılama öncesi şu kontroller yapılmalıdır:

• Kan testleri (karaciğer, böbrek, elektrolit dengesi)

• Tiroid değerlendirmesi

• FeLV/FIV testleri

• Kalp ve solunum değerlendirmesi

Bu kontroller, aşının güvenli uygulanabilirliğini belirlemede kritik rol oynar.

Karma Aşı (FVRCP) – 1 veya 2 Yılda Bir

Yaşlı kedilerde her yıl aşılama yapmak yerine risk durumuna göre 1–2 yılda bir uygulama yapılabilir. Ancak bağışıklığın düşmesi nedeniyle bazı klinikler yıllık uygulamayı sürdürmeyi tercih eder. Karar, kedinin yaşam tarzına göre veteriner hekimle birlikte belirlenmelidir.

Riskli senior profilleri:

• Çoklu kedi evlerinde yaşayan yaşlı kediler

• Daha önce solunum yolu enfeksiyonu geçirmiş kediler

• Beslenme ve bakım yetersizliği olan kediler

Kuduz Aşısı – Yasal Zorunluluk Devam Eder

Yaşlı kedilerin de kuduz aşısı her yıl yenilenmelidir. Ancak ciddi kronik hastalığı olan kedilerde (örneğin terminal böbrek yetmezliği), veteriner hekim tıbbi muafiyet raporu düzenleyebilir. Bu karar tamamen klinik değerlendirmeye dayanır.

Lösemi Aşısı – Sadece Riskli Ortamlarda

Yaşlı kedilerde FeLV bağışıklığı düşebilir ve hastalık çok ağır seyreder. Ancak ev kedilerinde gereksiz tekrar dozlara ihtiyaç yoktur. Dış ortamla teması olan veya FeLV pozitif bir kediyle aynı evde yaşayan senior kedilerde yıllık aşı zorunludur.

Aşıların Senior Kedilerdeki Riskleri

Yaşlı kedilerde yan etkilerin görülme ihtimali yavru ve yetişkin kedilere göre daha yüksek olabilir:

• Halsizlik

• İştahsızlık

• Hafif ateş

• Aşı bölgesinde sertlik

• Nadir olarak aşıya bağlı inflamasyon

Bu nedenle aşılama sonrası 24–48 saat boyunca dikkatli gözlem yapılmalıdır.

Bağışıklığı Destekleyen Ek Faktörler

Senior kedi bakımında aşıların etkinliği, genel sağlık durumuyla doğrudan ilişkilidir:

• Omega-3 destekleri

• Kaliteli protein ağırlıklı diyet

• Düzenli parazit kontrolü

• Stres azaltıcı ortam düzenlemeleri

• Düzenli veteriner kontrolü

Sonuç Olarak

Yaşlı kedilerde aşı takvimi daha özenli planlanmalı, gereksiz uygulamalardan kaçınılmalı ve bağışıklık sistemini zorlamayan bir protokol izlenmelidir. Her senior kedi, kendi sağlık durumuna göre kişiselleştirilmiş bir aşılama planına sahip olmalıdır.

Kedi Aşı Maliyetleri 2025 (Türkiye İçin Güncel Fiyatlar)

Kedi aşı maliyetleri, 2025 yılı itibarıyla Türkiye genelinde klinikten kliniğe değişmekle birlikte belirli bir fiyat aralığında seyretmektedir. Bu fiyatlar; kullanılan aşının markasına, ithal ya da yerli olmasına, kliniğin bulunduğu şehre, veteriner hekimlik hizmet bedeline, aşının saklanma koşullarına ve muayene ücretinin dahil olup olmamasına göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca aşı öncesi yapılan muayene, testler (örneğin FeLV testi), parazit uygulamaları ve klinik hizmet farkları toplam maliyeti artırabilmektedir.

2025 yılında kedi aşı fiyatları Türkiye genelinde ağırlıklı olarak şu aralıklardadır:

Karma Aşı (FVRCP) – 2025 Fiyat Aralığı

Kedilerde en temel koruma sağlayan karma aşı, viral rinotrakeit, calicivirus ve panlökopeni gibi hayati risk taşıyan hastalıklara karşı bağışıklık sağlar. 2025 yılında fiyatlar:

• Yerel klinikler: 600 – 900 TL

• İthal ve premium markalar: 900 – 1.400 TL

• Muayene dahil paket fiyatı: 1.200 – 1.800 TL

Karma aşının yavru dönemde 2–3 doz, yetişkin ve yaşlılarda ise yılda bir kez tekrar edilmesi gerektiği için yıllık masraflar bu takvime göre hesaplanmalıdır.

Kuduz Aşısı – 2025 Fiyat Aralığı

Türkiye’de zorunlu olan kuduz aşısı, şehir farkı olmaksızın yıllık tekrar edilir. 2025 yılı Türkiye fiyatları genellikle:

• Genel fiyat aralığı: 300 – 600 TL

• Muayene dahil: 700 – 1.200 TL

Bazı belediyeler zaman zaman ücretsiz kuduz aşı kampanyaları düzenleyebilir; ancak bunlar sınırlı dönemlerde geçerlidir.

Lösemi (FeLV) Aşısı – 2025 Fiyat Aralığı

FeLV aşısının fiyatı kullanılan markaya bağlı olarak değişir ve dışarı çıkan kediler için mutlaka önerilir.

• Yerel markalar: 700 – 1.000 TL

• İthal markalar: 1.200 – 1.800 TL

• Muayene dahil paket: 1.500 – 2.300 TL

Bu aşı ilk uygulamada iki doz gerektirdiği için toplam maliyet ikiye katlanmaktadır.

Bordetella Aşısı – 2025 Fiyat Aralığı

Sık uygulanmayan ancak riskli ortamlarda önerilen solunum yolu aşısıdır.

• Fiyat aralığı: 600 – 1.200 TL

Klamidya Aşısı – 2025 Fiyat Aralığı

Daha çok üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaygın olduğu ortamlarda uygulanır.

• Fiyat aralığı: 700 – 1.300 TL

FeLV Testi (Aşı Öncesi) – 2025 Fiyat Aralığı

FeLV aşısı öncesinde test zorunludur.

• Hızlı test: 700 – 1.500 TL

• Gelişmiş laboratuvar testi: 1.500 – 3.000 TL

Aşı Uygulama Genel Maliyeti – Şehir Bazlı Değişkenlik

2025 yılı itibarıyla Türkiye’de şehirler arasında maliyet farkları belirgindir:

• İstanbul, Ankara, İzmir: En yüksek fiyat aralıkları

• Bursa, Antalya, Mersin: Orta seviye

• Daha küçük şehirler: Daha uygun fiyatlar

Genel olarak ortalama bir kedi için yıllık aşı ve muayene maliyeti 3.000 – 6.000 TL arasında değişmektedir.

Kedi Aşı Türleri ve Koruduğu Hastalıklar (Tablo)

Bu bölüm, blog standartlarımız gereği tablo formatında hazırlanmıştır.Aşağıdaki tablo, kedilerde kullanılan temel aşıların hangi hastalıklardan koruduğunu ve bu hastalıkların kısa açıklamalarını içerir.

Kedi Aşıları ve Koruma Alanları Tablosu

Aşı Türü	Koruduğu Hastalıklar	Hastalık Açıklaması
Karma Aşı (FVRCP)	FHV-1 (Viral rinotrakeit), FCV (Calicivirus), FPV (Panlökopeni)	FHV-1 üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur; FCV ağız ülseri ve solunum hastalıklarıyla ilişkilidir; FPV ise ölümcül seyredebilen bağışıklık çökmesi ve ağır sindirim sistemi bulgularıyla ilerler.
Kuduz Aşısı	Kuduz (Rabies)	İnsanlara bulaşabilen, sinir sistemi tutulumuyla ölümcül seyreden zoonotik hastalık. Yasal olarak zorunlu aşıdır.
Lösemi Aşısı (FeLV)	FeLV (Kedi lösemisi)	Bağışıklık sistemini zayıflatan, kan hücrelerini etkileyen ve ölümcül olabilen viral enfeksiyon. Özellikle dış ortamla temas eden kediler risk altındadır.
Bordetella Aşısı	Bordetella bronchiseptica enfeksiyonu	Özellikle çoklu kedi evleri ve barınaklarda hızla yayılan solunum yolu bakterisi. Öksürük, hapşırık ve ateşle seyreder.
Klamidya Aşısı	Chlamydophila felis enfeksiyonu	Göz akıntısı, konjonktivit ve üst solunum yolu belirtileriyle ilerleyen enfeksiyon. Kalabalık ortamlarda yaygın.
FIV Aşısı (Bazı Ülkelerde Kullanılır)	FIV (Kedi AIDS’i)	Bağışıklık sistemini baskılayan viral hastalık. Türkiye’de rutin kullanılmaz, bazı ülkelerde uygulanır.
Corona Aşısı (FCoV, Sınırlı Kullanım)	Feline coronavirus	FIP riskini teorik olarak azaltmaya çalışan ancak etkinliği sınırlı olan aşıdır. Türkiye’de yaygın değildir.

Bu tablo sayesinde kedi sahipleri hangi aşının hangi hastalıklara karşı koruma sağladığını net bir şekilde görebilir. Özellikle karma ve kuduz aşılarının temel, lösemi aşısının ise risk bazlı olarak rutin yapılması gerektiği kolayca anlaşılmaktadır.

Aşı Öncesi Hazırlık ve Klinik Ziyaret Protokolü

Kedilerde aşı uygulamasının etkili ve güvenli olabilmesi için aşılama öncesinde doğru hazırlık yapılması şarttır. Aşı yalnızca bağışıklığı uyaran bir işlem değildir; aynı zamanda kedinin genel sağlık durumunun da kontrol edildiği kapsamlı bir değerlendirme sürecidir. Bu süreç özellikle yavru ve yaşlı kedilerde hayati önem taşır. Doğru hazırlık, hem yan etki risklerini azaltır hem de aşının bağışıklık sisteminde maksimum etki göstermesini sağlar.

Aşı Öncesi Evde Yapılması Gereken Hazırlıklar

Aşılama gününden önce kedi sahibinin belirli noktalara dikkat etmesi gerekir:

1. Kedinin genel durumu gözlemlenmeli.Halsizlik, iştahsızlık, kusma, ishal, hapşırık veya burun akıntısı varsa aşı ertelenmelidir. Hasta kedilere aşı yapmak bağışıklığı zorlayarak hastalığın ağırlaşmasına neden olabilir.

2. Açlık veya tokluk durumu.Aşı öncesi kedinin çok aç ya da fazla tok olması önerilmez. Normal öğün düzeni korunmalıdır.

3. Stres seviyesini düşürmek gerekir.Kafes eğitimi yapılmış kediler klinik ziyaretinde çok daha az stres yaşar. Aşıdan önce uzun oyun seansları veya yüksek enerji gerektiren aktivitelerden kaçınılmalıdır.

4. Parazit uygulamaları kontrol edilmelidir.Aşı öncesi iç ve dış parazit uygulamasının tamamlanmış olması bağışıklık yanıtını güçlendirir.

• İç parazit: Aşıdan 3–5 gün önce yapılabilir.

• Dış parazit: Aşıyla aynı gün genellikle önerilmez.

Klinik Ziyaretinde İzlenen Muayene Protokolü

Veteriner hekim, aşı uygulamasından önce mutlaka tam bir sağlık muayenesi yapar. Bu muayene aşının uygulanabilir olup olmadığını belirler.

1. Fiziksel muayene:

• Ateş ölçümü

• Kalp ve solunum dinlemesi

• Vücut kondisyon skoru

• Ağız, diş, göz ve kulak kontrolü

• Deri ve tüy kontrolü

• Dehidrasyon (susuzluk) değerlendirmesi

Bu inceleme, kedinin o anda aşıya uygun olup olmadığını belirlemek için gereklidir.

2. Hastalık geçmişi sorgulaması:

• Yakın dönemde geçirilen hastalıklar

• Kullanılan ilaçlar

• Alerji geçmişi

• Diğer kedilerle temas durumu

• Sokak teması veya dışarı çıkma alışkanlığı

Bu bilgiler doğru aşı kombinasyonunun seçilmesini sağlar.

3. FeLV/FIV Testi (Gerekli Kedilerde)Lösemi aşısı yapılacak kedilere mutlaka test yapılmalıdır. Senior kedilerde de bağışıklık durumunun anlaşılması için test önerilir.

4. Aşının uygulanması:Aşı genellikle cilt altına, bazen kas içine uygulanır. Bu işlem kısa sürer ve çoğu kedi minimal stres yaşar.

5. Aşı sonrası kayıt:Her aşı uygulaması karnesine ve klinik sistemine işlenir. Aşı geçmişi, gelecekteki planlamalar için çok önemlidir.

Bu hazırlık ve muayene protokolü, aşının güvenli şekilde uygulanmasını sağlar ve olası komplikasyonların önüne geçer.

Aşı Sonrası Görülebilecek Yan Etkiler ve Yönetimi

Aşılar genel olarak güvenlidir; ancak her tıbbi işlem gibi kedilerde hafif veya nadiren ciddi yan etkiler görülebilir. Aşı sonrası ortaya çıkan belirtilerin çoğu kısa sürede kendiliğinden geçer. Ancak hangi belirtilerin normal, hangilerinin acil müdahale gerektirdiğini bilmek, kedi sahibinin doğru zamanda doğru aksiyon almasını sağlar.

Normal Sayılan Aşı Sonrası Yan Etkiler

Bu etkiler genellikle 24–48 saat içinde geçer.

1. Hafif halsizlik ve uyku hâliBağışıklık sistemi çalışmaya başladığı için kediler daha sakin olabilir.

2. İştahsızlıkAşıdan sonraki ilk 12–24 saat iştah azalması normaldir.

3. Hafif ateşBağışıklık aktivasyonu nedeniyle geçici ateş olabilir (39.5°C’ye kadar kabul edilebilir).

4. Aşı bölgesinde şişlik, sertlik veya duyarlılıkGenellikle birkaç gün içinde tamamen kaybolur.

5. Hafif öksürük veya hapşırık (nadir)Özellikle canlı aşıların ardından kısa süreli solunum belirtileri görülebilir.

Bu belirtiler hafif düzeydeyse endişe edilmez; ancak 48 saatten uzun sürerse veteriner hekime bildirilmelidir.

Orta Düzey Yan Etkiler

Daha dikkatli takip gerektirir:

• 40°C üzeri ateş

• Sürekli kusma

• Sürekli ishal

• 48 saati aşan iştahsızlık

• Aşı bölgesinde büyüyen şişlik

Bu durumlarda veteriner desteği gereklidir.

Ciddi ve Acil Müdahale Gerektiren Yan Etkiler

Nadir görülür fakat hayati risk taşır. Genellikle aşılama sonrası ilk 30 dakika içinde ortaya çıkar.

1. Anafilaksi (Aşırı duyarlılık reaksiyonu)Belirtileri:

• Ani çökme

• Şiddetli halsizlik

• Nefes almada zorluk

• Ağızda solukluk

• Tüm vücutta kaşıntı veya şişme

Bu durumda ivedi şekilde kliniğe dönülmelidir. Müdahale gecikirse ölümcül olabilir.

2. Aşı bölgesinde tümörleşme (çok nadir, FISS)Aşı ile ilişkili inflamasyon sonucu aylar içinde oluşabilir.Aşağıdaki belirtilerde veteriner kontrolü şarttır:

• Aşı yerinde 3 haftadan uzun süren şişlik

• 2 cm’den büyük sert kitle

• Zamanla büyüme olması

Aşı Sonrası Evde Bakım Önerileri

Aşıdan sonra kedinin rahatlaması ve bağışıklığın sağlıklı yanıt oluşturması için şu adımlar önerilir:

• Sessiz ve sakin bir ortam hazırlanmalıdır.

• Zorlayıcı oyunlardan kaçınılmalıdır.

• Kediye taze su ve mama her zaman ulaşılabilir olmalıdır.

• Aşı bölgesi elle oynanmamalıdır.

• Gözlem 48 saat boyunca devam etmelidir.

Aşılama sonrası gelişen çoğu belirti geçici ve hafiftir. Düzenli takip, güvenli bir süreç sağlar.

Aşıların Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Etki Mekanizması

Aşıların temel amacı, kedinin bağışıklık sistemine gerçek bir enfeksiyona benzeyen fakat hastalık yapmayan bir uyarı vererek, vücudu gelecekteki olası enfeksiyonlara karşı hazır hâle getirmektir. Bu süreç hem doğal bağışıklığın hem de kazanılmış bağışıklığın aktif olarak çalışmasını içerir. Kedilerde kullanılan aşılar genellikle inaktif (ölü), modifiye canlı (attenue), rekombinant veya subunit aşılar şeklindedir. Her biri bağışıklık sisteminde farklı derinlikte tepkiler oluşturur.

Aşı Vücuda Girince Ne Olur?

Aşı uygulandığında, içerdiği antijenler bağışıklık hücreleri tarafından tanınır. Bu tanıma süreci, bağışıklık sisteminin “öğrenme” aşaması olarak kabul edilir.

• Makrofajlar ve dendritik hücreler, aşı antijenlerini yakalar.

• Bu hücreler antijenleri işleyerek T lenfositlerine sunar.

• T hücreleri aktive olduğunda bağışıklık cevabını yönetir ve farklı alt gruplara ayrılır:

  • Yardımcı T hücreleri

  • Sitotoksik T hücreleri

  • Hafıza T hücreleri

Bu süreç, virüsle karşılaşıldığında hızlı tepki verebilecek bir bağışıklık hafızasının oluşmasını sağlar.

Antikor Üretimi

Aşının en önemli etkilerinden biri B lenfositlerinin antikor üretmesidir.Aşıdaki antijenler B hücrelerini uyarır ve şu sonuçlar ortaya çıkar:

• Spesifik antikor üretimi

• Antikorların virüsleri etkisiz hâle getirmesi

• Hastalık etkenlerinin hücrelere girişini engellemesi

Panlökopeni, calicivirus veya herpesvirus gibi agresif ve dirençli virüslere karşı bu antikorların rolü belirleyicidir.

Hafıza Hücreleri Oluşumu

Aşılamanın “ uzun vadeli ” koruyuculuğu, hafıza hücreleri sayesinde gerçekleşir.Bu hücreler şunları sağlar:

• Aynı patojenle temas edildiğinde çok hızlı bağışıklık aktivasyonu,

• Daha yoğun antikor üretimi,

• Hastalığın oluşmasını engelleme veya çok hafif seyretmesini sağlama.

Yavrularda aşının tekrarlayan dozlarla uygulanmasının nedeni, hafıza hücrelerinin sağlıklı şekilde gelişmesini desteklemektir.

Modifiye Canlı ve İnaktif Aşıların Etki Farkı

• Modifiye canlı aşılar vücutta daha güçlü bağışıklık yanıtı oluşturur. Bu nedenle tek bir dozun bile etkisi uzun sürebilir.

• İnaktif (ölü) aşılar ise daha güvenlidir ancak bağışıklık hafızası daha yavaş oluştuğu için birden fazla doz gerektirir.

Aşıların Koruyuculuğu Ne Kadar Sürer?

Kedilerde çoğu aşının koruyuculuğu 1 yıl kabul edilir.Ancak bazı antikorlar (örneğin panlökopeni) 2–3 yıl etkili olabilir. Buna rağmen Türkiye’de çevresel risk yüksek olduğu için yıllık tekrar dozları standart protokoldür.

Sonuç olarak aşılar, kedinin bağışıklık sisteminde kompleks ve kontrollü bir savunma mekanizması oluşturur. Bu mekanizma, kediyi ölümcül viral hastalıklara karşı koruyan en güçlü tıbbi uygulamalardan biridir.

Aşı Takviminde Gecikme Olursa Ne Olur?

Aşıların zamanında yapılması, kedinin bağışıklık korumasının kesintiye uğramaması için son derece önemlidir. Aşı takviminde yaşanan gecikmeler, özellikle yavru kedilerde bağışıklığı ciddi şekilde zayıflatabilir ve ölümcül hastalıklara yakalanma riskini artırabilir. Bu nedenle gecikmenin etkisi, kedinin yaşına ve kaç doz aşının atlandığına göre farklılık gösterir.

Yavru Kedilerde Gecikmenin Riskleri

Yavru kediler, maternal antikorların hızla azalmasıyla savunmasız hâle gelir. Bu nedenle:

• 6–8 haftalık ilk karma aşı gecikirse bağışıklığın başlangıç seviyesi zayıf kalır.

• dozun gecikmesi, bağışıklığın oturmamasına neden olur.

• dozun eksikliği, antikor seviyelerini kritik düzeyde azaltır.

Yavru kedilerde panlökopeni, calicivirus ve herpesvirus gibi hastalıklar çok hızlı ve ölümcül seyredebilir. Bu nedenle gecikme fark edildiğinde takvim genellikle baştan düzenlenir.

Yetişkin Kedilerde Gecikmenin Sonuçları

Yetişkin kedilerde aşının gecikmesi genellikle şöyle sonuçlanır:

• Bağışıklık seviyesi yıl içinde yavaşça düşer.

• Panlökopeni gibi dirençli virüslere karşı duyarlılık artar.

• Kuduz aşısının gecikmesi yasal sorunlara neden olur.

• FeLV aşısı geciktiğinde virüs taşıyan kedilerle temas riski yükselir.

Genel olarak yetişkin kedilerde birkaç aylık gecikme tamamen korumasız hâle getirmez; ancak risk belirgin ölçüde artar.

Yaşlı Kedilerde Gecikme

Senior kedilerde bağışıklık zaten daha zayıftır. Bu nedenle gecikme:

• Hastalığa yakalanma riskini hızla artırır.

• Üst solunum yolu enfeksiyonlarının daha ağır seyretmesine neden olabilir.

• Koruma penceresini daraltır.

Bu yaş grubunda düzenli aşılama hayati önem taşır.

Aşı Takvimi Geciktiğinde Ne Yapılır?

Veteriner hekim aşağıdaki stratejilerden birini seçer:

1. Takvimi Baştan BaşlatmakYavru kedilerde en sık kullanılan yöntemdir. Örneğin 6 hafta gecikmiş bir yavru kedide karma aşı 1. dozdan tekrar başlatılır.

2. Eksik Dozları TamamlamakYetişkin ve senior kedilerde genellikle bu yöntem uygulanır. Eksik doz yinelenir ve yıllık döngü yeniden başlatılır.

3. Titresyon (Antikor Ölçümü) YapmakBazı durumlarda antikor düzeyleri ölçülerek aşının gerekliliği belirlenebilir. Ancak bu yöntem maliyetli olduğu için yaygın değildir.

Aşı Gecikmesinin Görünmeyen Sonuçları

Aşıların gecikmesi sadece hastalık riskini artırmakla kalmaz, aynı zamanda:

• Çoklu kedi evlerinde toplu enfeksiyonlara yol açabilir.

• Kediyle temas eden insanların (örneğin kuduz açısından) risk düzeyini yükseltir.

• Sokak kedileriyle temas eden bireylerde bulaşma zincirini uzatabilir.

Bu nedenle gecikme fark edildiğinde en kısa sürede doğru planlama yapılmalı ve takvim normale döndürülmelidir.

Ev Kedisi ve Dışarı Çıkan Kedi Arasındaki Aşı Farkları

Kedilerin yaşam tarzı, uygulanacak aşı programını doğrudan belirleyen en kritik faktörlerden biridir. Bir kedinin evde mi yoksa dış ortamda mı yaşadığı; temas ettiği mikroorganizmaların türünü, bulaşma sıklığını ve enfeksiyon riskini belirlediği için aşılama protokolü de buna göre şekillenir. Ev kedilerinin bağışıklık ihtiyaçları ile dışarı çıkan kedilerin ihtiyaçları aynı değildir ve bu fark doğru anlaşılmadığında kedinin korunmasız kalmasına yol açabilir.

Ev Kedilerinde Aşı Gereklilikleri

Ev kedilerinde hastalık riski daha düşük olsa da, tamamen riskten arındırılmış değillerdir. Çünkü viral hastalıklar ev ortamına şu yollarla taşınabilir:

• İnsanların kıyafet ve ayakkabıları

• Eve gelen misafirlerin temas ettiği dış ortamlar

• Sokak kedileriyle temas eden kişilerin kıyafetleri

• Evden dışarı çıkan eşyalar

• Balkon, teras veya pencere temasları

Bu nedenle ev kedilerinde rutin olarak şu aşılar uygulanmalıdır:

1. Karma Aşı (FVRCP) – YıllıkHer ev kedisi için temel korumadır. Çünkü panlökopeni ve calicivirus gibi virüsler aylarca yüzeylerde canlı kalabilir ve ev ortamına pasif şekilde taşınabilir.

2. Kuduz Aşısı – Yıllık (Zorunlu)Yasal gereklilik olması dışında, ev kedisinin kaçma ihtimali veya temas zincirindeki beklenmedik faktörler düşündüğünde mutlaka yapılmalıdır.

3. İç ve Dış Parazit Uygulamaları – DüzenliEv kedilerinin bile bit-pire sorunuyla karşılaştığı çok sayıda vaka vardır. Balkonlarda kuş teması bile parazit bulaşı için yeterlidir.

Ev kedilerinde lösemi aşısı her zaman zorunlu değildir, ancak risk ortamına göre veteriner hekim değerlendirmesiyle uygulanabilir.

Dışarı Çıkan Kedilerde Aşı Gereklilikleri

Dışarı çıkan kediler çok daha yüksek enfeksiyon riskine maruz kalır. Temas zinciri genişlediği için virüs yükü artar. Sokak kedileri arasında FeLV, FIV ve FHV gibi virüsler daha yaygındır.

Bu nedenle dışarı çıkan kedilerde aşı programı daha kapsamlıdır:

1. Karma Aşı – Yıllık, Kesin ZorunluDış ortamda solunum yolu enfeksiyonları ve panlökopeni riski çok yüksektir.

2. Kuduz Aşısı – Yıllık, Yasal ZorunluSokak kedileriyle en ufak temas bile kuduz için ciddi bir risk oluşturur.

3. Lösemi (FeLV) Aşısı – YıllıkDışarı çıkan kediler için vazgeçilmezdir. FeLV, salya ve temas yoluyla son derece kolay bulaşır ve ölümcül seyreder.

4. Klamidya ve Bordetella Aşıları – Duruma Göre ZorunluKalabalık kedi nüfusunun bulunduğu yerlerde (apartman bahçesi, siteler, sokak kolonileri) üst solunum yolu enfeksiyonları çok yaygın olduğu için önerilir.

5. Parazit Uygulamaları – Daha SıkAyda bir dış parazit, 2–3 ayda bir iç parazit uygulamaları zorunlu hâle gelir.

İki Yaşam Tarzı Arasındaki Farkın Aşı Programına Yansıması

Yaşam Tarzı	Zorunlu Aşılar	Önerilen Ek Aşılar	Risk Seviyesi
Ev Kedisi	FVRCP, Kuduz	FeLV (duruma göre)	Orta
Dışarı Çıkan Kedi	FVRCP, Kuduz, FeLV	Klamidya, Bordetella	Çok yüksek

Sonuç

Ev kedileri bile dış ortam kaynaklı risklerle karşılaşabileceği için temel aşılara mutlaka ihtiyaç duyar. Dışarı çıkan kedilerde ise daha geniş kapsamlı bir aşı programı uygulanmalıdır. Yaşam tarzı değiştiğinde (örneğin ev kedisi sokak cat colony’sine girerse) aşı programı da derhal güncellenmelidir.

Riskli ve Bağışıklığı Düşük Kedilerde Aşılama Stratejileri

Bağışıklığı zayıf olan kediler, klasik aşı protokolüne her zaman uygun olmayabilir. Bu kedilerde aşılama daha hassas yapılmalı, bağışıklık sistemi zorlanmadan koruyucu etki sağlanmalıdır. Riskli kediler; kronik hastalığı olanlar, yaşlı kediler, FIV pozitif kediler, FeLV pozitif kediler ve geçmişte ciddi hastalık geçiren kedilerden oluşur.

1. Kronik Hastalığı Olan Kediler

Böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, hipertroidi veya kalp hastalığı olan kedilerde:

• Aşıdan önce mutlaka kapsamlı bir kan testi yapılmalıdır.

• İnaktif (ölü) aşılar tercih edilir çünkü bağışıklığı daha az zorlar.

• Klinik durum stabil değilse aşı ertelenir.

Bu kedilerde aşılama zorunluluğu hastalığa göre yeniden değerlendirilmelidir.

2. FIV Pozitif Kediler

FIV (kedi AIDS’i) pozitif kedilerde bağışıklık zayıftır.Bu kedilerde:

• Modifiye canlı aşılar önerilmez.

• İnaktif aşılar tercih edilir.

• Yoğun stres dönemlerinde (taşınma, operasyon sonrası) aşı ertelenebilir.

• Yıllık program mümkün olduğunca aksatılmamalıdır çünkü FIV kedileri enfeksiyonlara çok açıktır.

3. FeLV Pozitif Kediler

Lösemi pozitif kedilerde bağışıklık ileri derece baskılanmıştır.

• FeLV pozitif kedilerde FeLV aşısı yapılmaz (etkisizdir).

• FVRCP ve kuduz gibi temel aşılar koruma düzeyine göre uygulanabilir.

• Bu kedilerde bağışıklık yanıtı zayıf olacağından aşılar daha dikkatli takip gerektirir.

4. Senior (Yaşlı) Kediler

Yaşlı kedilerin bağışıklığı doğal olarak düşer.

• Aşı sıklığı 1 yılda bir veya 2 yılda bir olarak düzenlenebilir.

• Her aşılama öncesi ayrıntılı sağlık muayenesi yapılmalıdır.

• Yan etkiler daha uzun sürebilir, gözlem süresi artırılmalıdır.

5. Annesiz, Zayıf, Malnütrisyonlu Yavru Kediler

Yetersiz beslenme, düşük vücut ısısı ve yetersiz bakım yavruların aşı yanıtını zayıflatır.

• Aşılama öncesi yavrunun ısısı ve hidrasyonu düzeltilmelidir.

• İlk doz zamanında gecikme varsa protokol yeniden düzenlenir.

• Bağışıklığı destekleyici takviyeler (omega-3, vitamin B kompleksi) verilebilir.

6. Aşıya Bağlı Reaksiyon Geçirmiş Kediler

Önceden aşı sonrası ciddi yan etki yaşayan kedilerde:

• Aşı farklı bir marka ile tekrar edilir.

• Aşıdan önce antihistamin veya kortikosteroid uygulanabilir (veteriner tarafından).

• Aşı sonrası klinikte 30 dakika gözlem şarttır.

Stratejik Aşılama Planı

Riskli kediler için genel strateji:

1. Gerekirse titrasyon testi (antikor ölçümü)

2. Sağlık durumuna göre uygun aşı türünün seçimi

3. Aşılama zamanının günün sakin saatlerinde yapılması

4. Aşı sonrası uzun gözlem süresi

5. Her yıl düzenli sağlık kontrolleriyle protokolün güncellenmesi

Sonuç olarak bağışıklığı düşük veya riskli kedilerde aşılama standart bir süreç değildir; kedinin bireysel sağlık durumu doğrultusunda profesyonelce planlanması gereken bir uygulamadır.

Hamile ve Emziren Kedilerde Aşı Uygulaması

Hamile ve emziren kediler, aşı uygulamalarında en hassas değerlendirilmesi gereken gruplardan biridir. Çünkü bu dönemde yapılan yanlış bir aşı uygulaması hem anne kedinin sağlığını hem de yavruların gelişimini doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle bu grupta aşılama kararı, kedinin genel sağlık durumu, daha önceki aşı geçmişi, yaşadığı ortamın risk düzeyi ve veteriner hekimin klinik değerlendirmesine göre verilir.

Hamile Kedilerde Aşılama Yapılır mı?

Genel kural: Hamile kedilere rutinde aşı yapılmaz.

Bunun temel sebepleri:

• Modifiye canlı aşılar (FVRCP gibi) fetüste gelişim bozukluğuna neden olabilir.

• Hamilelikte bağışıklık doğal olarak değiştiği için aşının yan etki riski artabilir.

• Fetüsler bağışıklık yanıtı oluşturamaz ve bazı viral partiküller yavruya geçebilir.

• Anne kedide gelişen ateş, iştahsızlık veya stres yavruların kaybına yol açabilir.

Bu nedenle hamilelik sürecinde aşı uygulaması mecburiyet olmadıkça yapılmaz.

Ancak İstisnalar Var mıdır?

Evet. Şu durumlarda veteriner hekim risk analizine göre inaktif (ölü) aşıları uygulamayı tercih edebilir:

• Kuduz riski çok yüksek bir bölge

• Çoklu kedi evi ve yaygın solunum enfeksiyonları

• Barınak koşuları

• FeLV yüksek pozitiflik oranı bulunan popülasyonlar

Modifiye canlı aşılar ise hamilelikte kesinlikle önerilmez.

Hamilelik Öncesi Aşılama Neden Çok Önemlidir?

Kedinin hamile kalmadan önce karma aşı, kuduz ve gerekiyorsa FeLV aşılarını almış olması:

• Yavrulara geçecek anne sütü antikorlarını güçlendirir,

• İlk 6–8 hafta yavruları ağır hastalıklardan korur,

• Hamilelik döneminde aşılama ihtiyacını ortadan kaldırır.

Bu nedenle hamilelik planlanıyorsa en az 3–4 hafta önce aşıların tamamlanmış olması idealdir.

Emziren Kedilerde Aşılama

Emzirme dönemi, hamileliğe kıyasla daha güvenli kabul edilir.Ancak burada da bazı kurallar vardır:

Yapılabilir:

• İnaktif kuduz aşısı

• İnaktif FeLV aşısı

• Gerekiyorsa inaktif karma aşı seçeneği (seyrek protokol)

Önerilmez:

• Modifiye canlı karma aşı

• Virüsün hafif yükte bile yavruya geçme riskinin olduğu tüm canlı aşılar

Emziren Kedilerde Aşılamanın Gerekçesi

Bazı durumlarda emziren kedilerde aşılama zorunlu hâle gelebilir:

• Kedi doğumdan sonra dışarı çıkıyorsa

• Evde başka hasta kediler varsa

• Koloni kedisi olup sürekli temas hâlindeyse

• Kuduz riskinin yüksek olduğu bölgeler

Bu durumlarda aşı yapılması, hem anne hem de yavruların sağlığı için fayda sağlayabilir.

Özetle

Hamile kedilere aşı çok özel durumlar dışında yapılmamalı, emziren kedilerde ise inaktif aşılar tercih edilmeli ve tüm süreç veteriner hekim kontrolünde planlanmalıdır.

Aşı Güvenliği, Kontrendikasyonlar ve Bilimsel Kanıtlar

Aşıların güvenliği, veteriner tıbbın en geniş araştırılan konularından biridir. Modern kedi aşılarının tamamı onlarca yıllık klinik veriler, laboratuvar testleri ve uluslararası sağlık otoritelerinin (AAFP, WSAVA, AVMA) onayladığı bilimsel protokollerle desteklenmektedir. Aşıların seyrek yan etkileri olsa da faydası, risklerinden çok daha büyüktür. Bu nedenle doğru şekilde ve doğru zamanda uygulandığında aşılama, kedilerin sağlığını korumanın en etkili yöntemidir.

Aşıların Bilimsel Güvenlik Temelleri

• Üretim süreci GMP (Good Manufacturing Practice) standartlarına uygundur.

• Her aşı seri numarasıyla kalite kontrolden geçer.

• Uluslararası sağlık otoriteleri tarafından düzenli olarak değerlendirilir.

• Klinik öncesi ve sonrası güvenlik çalışmaları yapılır.

Bu süreç, aşıların milyonlarca kedi üzerinde güvenle uygulanmasını sağlamıştır.

Aşıların Kontrendike Olduğu Durumlar

Bazı durumlarda aşılama geçici veya kalıcı olarak önerilmez:

1. Ateşli hastalık dönemiBağışıklık yanıtı zayıf olacağı için aşı yapılmamalıdır.

2. Şiddetli sistemik enfeksiyon veya sepsisBağışıklık sistemi zaten aşırı yük altındadır.

3. Terminal böbrek yetmezliği veya ciddi kalp yetmezliğiKlinik risk aşının faydasından daha yüksek olabilir.

4. Kesin hamilelik döneminde modifiye canlı aşılarFetal gelişim bozukluğu riski nedeniyle uygulanmaz.

5. Aşı içeriğine karşı bilinen anafilaksi öyküsüFarklı marka veya inaktif form tercih edilir; ön tedbir uygulanır.

Aşıların Bilinen Yan Etkileri ve Bilimsel Oranlar

Uluslararası çalışmalara göre:

• Hafif yan etki oranı: %1–3

• Orta düzey yan etki oranı: %0.1–0.3

• Anafilaktik reaksiyon oranı: 10.000’de 1–2

• FISS (aşı ilişkili sarkom) oranı: 50.000–100.000’de 1

Bu oranlar, aşının fayda-risk analizi yapıldığında aşılamayı %99’un üzerinde güvenli kılar.

Bilimsel Kanıtlar Aşıların Etkililiğini Nasıl Destekler?

• Panlökopeni aşısı uygulanan kedilerde ölüm oranı %70–90 azalır.

• FeLV aşısı riskli gruplarda hastalığı %80’e kadar önler.

• Kuduz aşısı %100’e yakın koruma sağlar.

• Karma aşısı yapılan kedilerde solunum yolu enfeksiyonlarının şiddeti belirgin azalır.

Bu veriler onlarca yıl süren saha çalışmalarından elde edilmiştir.

Toplumsal Etki ve Sürü Bağışıklığı

Aşılamanın sadece kediyi değil, aynı zamanda çevresindeki hayvanları ve insanları da koruduğu unutulmamalıdır. Özellikle kuduz gibi zoonotik hastalıklarda toplu aşılama:

• Can kaybını önler

• Sokak popülasyonundaki enfeksiyon zincirini kırar

• İnsan sağlığını korur

• Yasal kontrol süreçlerini kolaylaştırır

Özetle

Modern kedi aşıları son derece güvenlidir, bilimsel olarak güçlü şekilde desteklenmektedir ve kontrendikasyonlar bilinerek doğru zamanda uygulandığında büyük fayda sağlar. Aşılamanın reddi veya ertelenmesi ise ciddi ve çoğu zaman ölümcül sonuçlara yol açabilir.

FAQ (Sıkça Sorulan Sorular)

Kediler için aşı takvimi neden bu kadar önemlidir?

Aşı takvimi kedilerin viral ve bakteriyel hastalıklara karşı yaşam boyu korunmasını sağlayan bilimsel bir programdır. Panlökopeni, calicivirus, herpesvirus ve kuduz gibi ölümcül hastalıklar çevrede uzun süre canlı kalabildiğinden, kedinin düzenli aşılanması hem bireysel hem toplumsal sağlık için zorunludur. Aşı takvimi aksadığında bağışıklık zayıflar ve kedinin maruz kaldığı virüs karşısında korumasız kalmasına yol açabilir.

Yavru kediler aşıya ne zaman başlamalıdır?

Yavru kediler genellikle 6–8 haftalıkken ilk karma aşılarını olmaya başlar. Bu dönemden önce maternal antikorlar hâlâ aktif olduğundan aşının etkisi zayıf olabilir. 6. haftadan itibaren maternal antikorlar düşmeye başladığı için aşı uygulaması bağışıklık sisteminin sağlıklı biçimde gelişmesini sağlar.

Yavru kedilerde kaç doz aşı yapılır?

Karma aşı yavru kedilere genellikle 2–3 doz hâlinde uygulanır.

• doz: 6–8 hafta

• doz: 9–12 hafta

• doz: 12–16 haftaBu takvim kedinin bağışıklığının tam oturmasını sağlar. FeLV aşısı da aynı dönemde iki doz olarak uygulanır.

Kediler her yıl neden tekrar aşı olur?

Aşıların sağladığı bağışıklık zamanla azalır. Bazı antikorlar 1–2 yıl dayanabilir; ancak Türkiye’de çevresel virüs yükü yüksek olduğu için yıllık tekrar aşıları bağışıklığın sürdürülebilirliği açısından güvenli protokoldür. Ayrıca kuduz aşısı yasal olarak her yıl tekrarlanmak zorundadır.

Ev kedisi dışarı çıkmıyorsa yine de aşılanmalı mı?

Evet. Ev kedileri bile virüslerle dolaylı yoldan temas edebilir. İnsan kıyafetleri, ayakkabılar, eve gelen misafirler, balkon temasları veya eve giren böcekler bile hastalık taşıyabilir. Özellikle panlökopeni virüsü çevrede aylarca canlı kalabilir. Bu nedenle eve hiç çıkmayan kediler bile temel aşılarını olmak zorundadır.

Kuduz aşısı kediler için zorunlu mu?

Türkiye’de kuduz aşısı yasal zorunluluktur ve her yıl tekrarlanmalıdır. Kuduz zoonotik bir hastalıktır ve insan sağlığı için de tehdit oluşturur. Kedinin dışarı çıkmaması, kuduz aşısının gerekliliğini ortadan kaldırmaz.

Lösemi aşısı (FeLV) hangi kedilere yapılmalıdır?

FeLV aşısı özellikle dışarı çıkan, sokak kedileriyle temas eden veya çoklu kedi evlerinde yaşayan kediler için gereklidir. FeLV pozitif anneden doğan yavrular risk altındadır. Evden çıkmayan tek kedilerde zorunlu değildir; ancak risk analizi veteriner hekim tarafından yapılmalıdır.

Hamile kedilere aşı yapılır mı?

Hamile kedilere rutinde aşı yapılmaz. Modifiye canlı aşılar fetüslerde anomali oluşturabilir. Ancak kuduz riski çok yüksek olan bölgelerde inaktif aşı veteriner kontrolünde uygulanabilir. Bu istisnalar dışında hamile kedilere aşı yapılması önerilmez.

Emziren kedilere aşı yapılması güvenli midir?

Emziren kedilerde inaktif aşılar genellikle güvenlidir. Ancak modifiye canlı aşılar önerilmez. Emziren kedinin dış ortam riski yüksekse aşılamanın ertelenmesi yerine doğru aşı seçimiyle korunması daha etkili olabilir.

Aşı takvimi gecikirse ne olur?

Yavru kedilerde gecikme, bağışıklığın düzgün gelişmemesine neden olur ve panlökopeni gibi ölümcül hastalıklara yakalanma riski artar. Yetişkinlerde ise bağışıklık düzeyi düşer. Gecikme fark edildiğinde veteriner hekim genellikle ya takvimi baştan düzenler ya da tamamlayıcı doz uygular.

Kedi aşılarının yan etkileri nelerdir?

Hafif yan etkiler: Halsizlik, iştahsızlık, hafif ateş, aşı yerinde şişlik.Orta yan etkiler: 40°C üzeri ateş, uzun süren iştahsızlık, kusma veya ishal.Ciddi yan etkiler: Anafilaksi, solunum güçlüğü, hızlı şok tablosu.Hafif etkiler 24–48 saatte kaybolur, ciddi etkiler ise acil müdahale gerektirir.

Aşı sonrası kedim neden halsiz olur?

Aşı, bağışıklık sistemini aktif hâle getirdiği için kedilerde geçici halsizlik normaldir. Bu genellikle 12–24 saat içinde kendiliğinden düzelir. Ancak halsizlik 48 saatten uzun sürerse veteriner kontrolü gerekir.

Aşı sonrası şişlik normal mi?

Evet. Aşı yerinde küçük bir sertlik veya şişlik oluşabilir. Genellikle birkaç gün içinde kaybolur. Şişlik 3 haftadan uzun sürerse veya büyümeye devam ederse veteriner değerlendirmesi şarttır.

Aşıdan sonra kedi yıkanabilir mi?

Aşıdan sonraki ilk 48 saat içinde kedinin yıkanması önerilmez. Vücut ısısının düşmesi bağışıklık sisteminin çalışmasını etkileyebilir ve kedinin enfeksiyonlara açık hâle gelmesine neden olabilir.

Kedi aşısı kaç dakika sürer?

Uygulamanın kendisi 1–2 dakika sürer. Ancak muayene, kontrol ve kayıt süreciyle birlikte toplam ziyaret 10–15 dakika sürebilir.

Aşıdan önce kediye iç/dış parazit uygulaması yapılmalı mı?

Evet. Aşıdan önce kedinin parazit yükünün azaltılması bağışıklık yanıtının daha güçlü olmasını sağlar. İç parazit aşıdan birkaç gün önce yapılabilir, dış parazit uygulamalarının ise aşıyla aynı gün yapılmaması önerilir.

Kedi aşıları gerçekten işe yarıyor mu?

Evet. Bilimsel çalışmalar karma aşıların panlökopeni gibi ölümcül hastalıklarda ölüm oranını %70–90 azalttığını gösteriyor. Kuduz aşısı ise %100’e yakın koruma sağlar. Düzenli aşılama uzun vadeli sağlık korumasının en etkili yöntemidir.

Aşısız kedi beslemenin riskleri nedir?

Aşısız kediler ciddi ve çoğu zaman ölümcül viral hastalıklara karşı tamamen savunmasızdır. Panlökopeni, FeLV, FHV-1 gibi hastalıklar hızla yayılır ve tedavisi yoktur. Ayrıca kuduz gibi zoonotik hastalıklar insan sağlığı için de tehlike oluşturur.

Yavru kediler aşı öncesi test yaptırmalı mı?

Genel olarak karma aşılar için test gerekmez; ancak FeLV aşısı yapılacak yavru kedilerde FeLV testi zorunludur. Böylece gereksiz veya etkisiz aşı uygulamalarının önüne geçilir.

Kedi aşıları pahalı mı?

2025 yılı itibarıyla Türkiye’de yıllık aşı maliyeti ortalama 3.000–6.000 TL arasında değişir. Bu maliyet, kedinin yıl boyu korunmasını sağlayan en ekonomik sağlık yatırımlarından biridir. Hastalık tedavileri ise aşı maliyetinin onlarca katına çıkabilir.

Kedi aşılarını evde yapmak güvenli mi?

Hayır. Aşılar yalnızca veteriner hekim tarafından uygulanmalıdır. Uygulama hataları, yanlış aşı seçimi, uygunsuz saklama koşulları ve anafilaksi gibi acil durum riskleri nedeniyle evde aşı yapmak son derece tehlikelidir.

Aşıdan sonra kedim neden yemek yemiyor?

Aşı sonrası 12–24 saatlik iştah azalması normaldir. Bağışıklık aktivasyonu ve hafif ateş buna sebep olabilir. Ancak iştahsızlık 24–48 saatten uzun sürerse veteriner kontrolü gerekir.

Kısırlaştırma aşı takvimini etkiler mi?

Hayır. Kısırlaştırma operasyonu aşı gerekliliklerini değiştirmez. Ancak ameliyat tarihinin aşılara çok yakın olmaması önerilir. Operasyon sonrası iyileşme sürenin tamamlanması daha sağlıklı olur.

Aşı sonrası kedim neden çok uyuyor?

Aşı sonrası bağışıklık sistemi yoğun şekilde çalıştığı için kediler daha fazla uyuyabilir. Bu genellikle doğal bir süreçtir. Ancak uyuşukluk 2 günden uzun sürerse değerlendirme yapılmalıdır.

Kedi aşıları kaç yıl koruma sağlar?

Bazı aşılar (örneğin panlökopeni) 2–3 yıl sürebilir; ancak Türkiye’de yüksek virüs yükü ve risk faktörleri nedeniyle yıllık tekrar protokolleri en güvenli yöntemdir. Kuduz aşısı ise yasal olarak her yıl tekrarlanmalıdır.

Keywords

kedi aşı takvimi, yavru kedi aşıları, yetişkin kedi aşıları, kuduz aşısı kedi, FeLV aşısı

Sources

• American Veterinary Medical Association (AVMA)

• World Small Animal Veterinary Association (WSAVA)

• American Association of Feline Practitioners (AAFP)

• Mersin Vetlife Veterinary Clinic – Haritada Aç: https://share.google/XPP6L1V6c1EnGP3Oc